Rastrowe i wektorowe formaty plików graficznych - Poradnik!

Karolina Bis 11.06.2022

Czym różni się grafika rastrowa od wektorowej? Jak wybrać format pliku graficznego? Jakie są podobieństwa między nimi? Na co zwracać uwagę przy wyborze? Na te i inne pytania odpowiem w poradniku!

Formaty plików graficznych

Formaty plików graficznych można podzielić na dwie grupy: rastrowe i wektorowe. Pierwszy rodzaj to pliki dostępne dla każdego. Jednak formaty wektorowe są już bardziej profesjonalnym rozwiązaniem, wymagającym odpowiedniego oprogramowania i stosowanym głównie przez drukarnie, grafików, czy introligatorów.

Grafika rastrowa

Najprostsza definicja grafiki rastrowej to: zaprezentowanie obrazu na prostokątnej siatce pikseli z określonymi z góry wymiarami. Najbardziej charakterystyczną cechą tego rodzaju grafiki jest zmiana jej wielkości - zarówno zmniejszanie i zwiększanie - wpływa to na jakość i zawartość pliku. W sytuacji zmniejszania pliku piksele są „zgniatane” - w związku z czym dochodzi do pewnego rodzaju przybliżenia. Natomiast w przypadku zwiększania są one rozciągane, a więc rozmazywane na większej, nowej siatce. W większości przypadków tego rodzaju pliki graficzne służą zapisywaniu zdjęć w formie cyfrowej.

Formaty rastrowe

Główna zaleta plików rastrowych, czyli możliwość ich podglądu bez konieczności stosowania profesjonalnego, dodatkowego oprogramowania. Formaty te są powszechnie stosowane przez wielu użytkowników. Jednak warto podkreślić, że ich rozdzielczość odgrywa tu kluczową rolę. Raz pomniejszony plik po powiększaniu będzie rozmyty z widocznymi pikselami nazywamy to zjawisko uleganiem kompresji stratnej. Bardzo często można zauważyć to w przypadku przesyłania zdjęć przez komunikatory.

Formaty rastrowe są szczególnie narażone na działania zewnętrzne. Dlatego zalecamy korzystanie z programów archiwizujących, czyli tworzących przysłowiowe „paczki”. Spakowany plik w format .rar lub .zip posiada opcję kompresji bezstratnej i stratnej. Chcesz zachować jakość pliku? Użyjesz pierwszej opcji, natomiast jeśli dokument zajmuje za dużo miejsca lepszą alternatywą będzie zmniejszenie go za pomocą kompresji stratnej. Archiwum plików to niezwykle przydatne narzędzie, w przypadku przesyłania dużej ilości danych.

Najpopularniejsze rodzaje rastrowych plików graficznych

Najpopularniejszymi formatami plików rastrowych są: JPG, GIF, PNG, TIFF lub PSD.

.JPG (czasami też .JPEG) - Joint Photographic Experts Group- jeden z najpopularniejszych i najwygodniejszych formatów przeznaczonych do szybkiego przesyłania obrazów za pomocą mediów społecznościowych lub poczty. Bez problemu tego rodzaju pliki można wyświetlać na komputerze i telefonie, gdyż nie wymagają dodatkowych programów.

.GIF - Graphics Interchange Format - rodzaj formatu wykorzystywany do zapisu rastrowych plików graficznych z ograniczeniem 256 kolorów na obraz. Umożliwia zapisywanie animacji i plików statycznych. Najczęściej stosowany do zapisu GIFów.

.PNG - Graphics Interchange Format - nazywany następcą GIFa. Pozwala na zapis plików z użyciem 256, jak i 16 milionów kolorów. Wykorzystywane, gdy istotna będzie mała waga pliku, przy jednoczesnym zachowaniu wysokiej jakości.

.TIFF - Tagged Image File Format - format umożliwiające zamieszczenie w nim różnego rodzaju warstw, ścieżek i efektów. Bardzo często wykorzystywany do przesyłania spłaszczonych wersji projektów (plakatów czy billboardów). Rodzaj formatu nieprzypisany do konkretnego programu, dzięki czemu może być odtworzony w większości aplikacji.

.PSD - Photoshop Document – domyślny format pliku związany z programem Adobe Photoshop. Pozwala na zapisanie pliku rastrowego o maksymalnych wymiarach 300 000 x 300 000 px i wadze do 2GB). Pliki tego rodzaju są zazwyczaj plikami otwartymi.

Grafika wektorowa

Definiując pojęcie grafiki wektorowej warto podkreślić oparcie głównie na krzywych i kształtach będących matematycznym zapisem konkretnych układów, proporcji i odległości pomiędzy elementami, najprościej - matematycznych funkcji. Umożliwia to skalowanie plików bez utraty ich jakości. Doskonały rodzaj grafiki w przypadku projektowania logo, przygotowywania plików do wyświetlania, bądź druku.

Formaty wektorowe

Pliki w formatach wektorowych to zbawienie dla różnych rodzajów projektów. Od małych wizytówek, po wielkoformatowe billboardy. Najlepsza grupa plików na potrzeby druku. Do edycji potrzeba profesjonalnego oprogramowania, najczęściej CorelDraw lub Adobe Illustrator), dzięki któremu można dowolnie przekształcać lub przesuwać obiekty na projekcie. Pliki wektorowe często określane są jako „pliki na krzywych. Elementy tworzące projekt są zbudowane na bazie obrysów, które program dokładnie odczytuje i zapamiętuje jako kształty, dzięki którym z łatwością można tworzyć niestandardowe wydruki. Projekty oparte o skomplikowane fonty i kształty koniecznie muszą być wyposażone w logo wektorowe!

Najpopularniejsze rodzaje wektorowych plików graficznych

Najczęściej spotykanymi formatami plików wektorowych są SVG, PDF, AI czy EPS.

.SVG - Scalable Vector Graphic - Rodzaj pliku graficznego, który główne zastosowanie znalazł na stronach www. SVG zapisuje grafiki w postaci kodu, co pozwala programistom w prosty sposób edytować pliki, usuwając z nich poszczególne linijki kodu i dodając nowe. Każdy element projektu zapisujemy jako oddzielną grupę, dzięki czemu istnieje możliwość tworzenia prostych animowanych grafik.

.PDF - Portable Document Format - Jeden z najpopularniejszych i większości znanych formatów. Niezwykle wygodna forma prezentacji katalogów, dokumentów, ofert i cenników. Wykorzystywany do skanowania dokumentów oraz plików tekstowych. Umożliwia szybki podgląd i odczyt danych.

.AI - Adobe Illustrator Artwork - Z tego rodzaju formatu korzystają głównie graficy i projektanci. Pliki zawierające informacje źródłowe - w tym szczegółowe informacje o fontach, kolorach, warstwach, a także wszelkich wykonywanych wcześniej działaniach (dodawanie efektów, filtrów). Na co zwrócić szczególną uwagę? Porządek w nazwach warstw oraz odpowiednie grupowanie obiektów. Podejrzenie tego rodzaju pliku graficznego wymaga oprogramowania - Adobe Illustrator.

.EPS - Encapsulated PostScript - format umożliwiający zapisanie pojedynczych stron plików graficznych. Nie polecamy przesyłania za jego pomocą plików otwartych, jednak taka możliwość istnieje. Format również nie został przypisany do konkretnej aplikacji, większość programów graficznych da sobie z nim radę.

Grafika rastrowa i wektorowa - różnice

Różnica pomiędzy grafiką rastrową, a wektorową. Źródło: https://wytnij-wklej.pl/

Plik otwarty czy spłaszczony? Jaka jest różnica?

Najprościej plik otwarty można zdefiniować, jako taki który po otwarciu można swobodnie edytować (zmieniać treść, fonty, przesuwać elementy). Warto podkreślić, że plik otwarty nie powinien posiadać spłaszczonych warstw lub krojów zamienionych na krzywe. Najczęściej są to formaty domyślne programów graficznych (np. PSD, AI). Mogą to być również inne pozwalające na swobodne odtwarzanie ich w dowolnym, kompatybilnym programie - PDF, EPS, TIFF czy SVG. Jednak wymienione przeze mnie formaty są raczej ogólne i wykorzystuje się je częściej do przesyłania spłaszczonych plików do drukarni. Zarówno pliki wektorowe, jak i rastrowe mogą przyjmować dany stan. Wszystko zależy od formatu, w którym zostały zapisane i stanu do jakiego doprowadził je grafik przed wysłaniem.

Bitmapy, czy wektory? Co wybrać?

Odpowiedź na to pytanie brzmi „to zależy”. Przykład: Przygotowując wydruki wielkoskalowe, w miarę możliwości lepiej stosować obrazy wektorowe. Dlaczego? Wektory nie są złożone z pojedynczych pikseli przypisanych do ustalonej lokalizacji i wartości kolorów. Zamiast tego ich kształty, linie i kolory są definiowane za pomocą równań matematycznych. Oznacza to, że niezależnie poziomu skalowania obrazu wektorowego, pozostanie on wyostrzony. Kolejna istotna cecha to rozmiary plików. Pliki wektorowe są mniejsze niż odpowiedniki bitmap.

Ważne! Jeśli chcesz wydrukować plik kilka razy, zdecydowanie szybciej zostanie przepracowany przez drukarkę jeśli zapiszesz go w formacie plików wektorowych. Mniejszy rozmiar oznacza również, że podczas pracy z plikiem wystąpi mniej spowolnień, dodatkowo spędzisz mniej czasu na przesyłaniu i pobieraniu.
Więcej na ten temat możesz przeczytać w artykule - Jak przygotować grafikę do druku wielkoformatowego?

Podsumowanie

Końcowy etap przygotowaniu projektu graficznego polega na przekazaniu plików klientowi. W zależności od sytuacji – będą to pliki rastrowe lub wektorowe, otwarte lub spłaszczone, które można zapisywać w szerokiej gamie fontów. Dlatego zanim wybierzesz konkretne rozwiązanie, zapoznaj się odpowiednio z każdym z tych pojęć i ustal szczegóły zamówienia z Twoim klientem.

Potrzebujesz pomocy grafika, ale nie wiesz od czego zacząć? Załóż własny konkurs graficzny, a projektanci zajmą się resztą!

Przeczytaj:

Karolina Bis
:)

Grafika Przygotowanie do druku Projektowanie graficzne