Jak wybrać font i dlaczego to ma znaczenie?

Charakterna forma liter działa na emocje

Litery to formy abstrakcyjne, które dają możliwość budowania realnych skojarzeń i emocji oraz współtworzenia wizerunku. Wiele z nich może trafić do uczuć odbiorcy poprzez dekoracyjność, detale, proporcje.

Kroje pisma są wizualną formą języka mówionego. To właśnie obraz najbardziej przemawia do emocjonalnej części mózgu, dzięki której odbieramy komunikaty wrażeniowo, pomijając proces racjonalizacji komunikatu. Obraz wywołuje uczucia, które mogą sprawić, że np. identyfikacja wizualna marki staje się czymś lubianym i miłym. Emocje mogą decydować o tym, że utożsamiamy się z marką i chcemy być jej częścią, a potem wpływają na proces decyzyjny zakupu usługi lub produktu.

Gdy piszemy coś naprawdę ważnego, skupiamy uwagę na doprowadzeniu do perfekcji tekstu wiadomości (analizujemy znaczenie słów w danym kontekście, aby przekazać naszą intencję bez zakłóceń). Jednak jak często myślimy o graficznym przekazie naszych wypowiedzi? Specjaliści zajmujący się projektowaniem krojów pism lub typografią dbają o wizualną stronę tekstu, a treścią można wyrazić emocje, uwypuklić przesłanie i wiernie oddać atmosferę wypowiedzi. Sposób zapisu może podkreślać znaczenie tekstu lub może je zdeformować.

Typografia wspiera dostępność – krój pisma Maria Theresia

Dostępność (ang. accessibility) to dziedzina zajmująca się tworzeniem produktów dostępnych dla jak najszerszego grona odbiorców. Typografia również wspiera dostępność, bo wspiera komunikację, również z osobami narażonymi na wykluczenie (np. niepełnosprawnymi, niedowidzącymi, starszymi, gorzej wykształconymi, pozbawionymi dostępu do szerokopasmowego Internetu).

Sama dostępność cyfrowa, to tylko jeden z wielu typów dostępności, np. architektonicznej, komunikacyjnej, informacyjnej itd. Jak może tu pomóc krój pisma? To dzięki fontom cyfrowym osoby niewidzące mogą dokonywać audiodeskrypcji treści. Można też podejść do tematu inaczej – projektantka Viktoriya Grabowska zaprojektowała krój pisma stworzony z kropek (Maria Theresia) przeznaczony do tłoczenia na papierze lub w metodzie termoformowania.

Oddajmy głos autorce: – Maria Theresia jest inspirowana krojem Kleina stworzonym w 1810 roku, nie zamierza ona być substytutem Braille'a. Jej celem jest wspomaganie procesu uczenia się liter alfabetu łacińskiego przez osoby niewidome. System krojów pisma oferuje osobne odmiany dla różnych rozmiarów dotykowych: mniejsze do czytania, większe do nauki liter, gdzie można szczegółowo przyjrzeć się ich budowie.

Krój Maria Theresia w wersji wektorowej.

Reprodukcja kroju Maria Theresia wykonana w technice termoformowania.

Więcej na temat kroju tutaj: https://viktoriyagrabowska.com/Maria-Theresia

Dostępność – wskazówki praktyczne

Coraz częściej szeroko komunikuje się moralny obowiązek projektantów, aby projekty graficzne szczególnie uwzględniały perspektywę osób narażonych na wykluczenie. Może warto wesprzeć takie osoby również przez odpowiednio dobrany do komunikacji np. czytelny i prosty bezszeryfowy krój pisma? Na plus będzie działać też odpowiednia hierarchia komunikatów w projektach, aby teksty wydawały się bardziej postrzegalne, czytelniejsze, funkcjonalne, lepiej zrozumiałe, przyswajalne. Odpowiednia hierarchia pomaga rozróżnić poszczególne części tekstu i pozwala od razu zobaczyć, która informacja jest najważniejsza.

Stosowaniu zasad hierarchii służą różne formy zapisu: wielkość znaków i ich szerokość czy rozmieszczenie elementów, np. tekst na dole ekranu wydaje się mniej ważny niż ten na górze. Podobnie jak w budowaniu relacji międzyludzkich – pierwsze wrażenie ma znaczenie.

Czytelność krojów pisma

Jedną z głównych ambicji projektantów była zazwyczaj czytelność krojów pisma. Projektanci konstruując cały system liter i znaków w foncie lub mechanicznym kroju pisma, dbali, aby litery sprawdziły się w danej metodzie reprodukcji.

Historycznie fonty szeryfowe powstały, aby wspierać czytelność tekstu w druku w małym stopniu (wielkości) pisma. Takie wzory posiadają na zakończeniach liter szerfy, zwane zaciosami lub haczykami, które przypominają odbiorcom o historycznych wzorach pism kaligraficznych. Poziome szeryfy wspierają dukt pisma odręcznego i wyznaczają kierunek czytania tekstu od lewej do prawej.

W fontach pod druk, projektuje się również tzw. pułapki farbowe, czyli pewne puste przestrzenie w miejscach, gdzie grubsze elementy (kreski) łączą się ze sobą pod ostrym kątem. Jest to rozwiązanie na nieoptymalne warunki drukowania, gdzie w niektórych zadrukowanych obszarach (np. przecięciach linii) zbiera się nadmiarowa ilość farby wsiąkająca w papier, oraz rozmazująca grafikę na brzegach. Chcąc zminimalizować efekt, projektanci przeciwdziałają odejmując kształtowi masę wokół problematycznej części. Ta technika to pułapka na farbę. Zaprojektowane puste przestrzenie kompensują efekt zalewania – «wyłapują» nadmiar farby i sprawiają, że połączenie jest czyste i wyraźne.

1 – Podstawowy kształt | 2 – Nadmiarowy zadruk farby | 3, 4, 5, 6 – Różne warianty graficzne pułapek farbowych

Fonty bezszeryfowe powstały natomiast by zwiększać czytelność tekstów na ekranach o niskiej rozdzielczości. Rozwój technologii sprawił, że stosujemy kroje szeryfowe i bezszeryfowe zamiennie, bo oprogramowanie do projektowania cyfrowego i digitalizacji krojów pisma, pozwala na stworzenie kroju pisma, który sprawdzi się zarówno w druku, jak i na ekranie. Jednak w kontekście samej dostępności cyfrowej, fonty bezszeryfowe będą zawsze wiodły prym, bo mają minimalistyczną formę i sprawdzają się w treściach przygotowywanych pod kątem osób niedowidzących. Oko nie męczy się detalami i nie rozmywa fragmentów, które nie są potrzebne do poprawnej deskrypcji liter przez oko i mózg. Nie bez powodu organizacje promujące dostępność rekomendują tylko fonty bezszeryfowe.

U góry font bezszeryfowy Almanach Regular Italic. U dołu font szeryfowy EB Garamond Italic.

Dlaczego kroje pisma są ważne?

Bo są dostępne, powszechne oraz działają na emocje.

Skupiając się stricte na funkcji emotywnej, przekazują do mózgu odczucia, a te budują… wizerunek, oddziałując na sprzedaż, promocję, marketing.

Nie bez powodu prawie połowa rozpoznawalnych marek świata używa logo opartego wyłącznie na typografii. Projekt logo bazujący tylko na typografii ma ogromną moc. Dzieje się tak, właśnie dlatego, że litery mają charakter.

50% komunikatu trafiającego do mózgu rejestruje i przetwarza jego kreatywna oraz emocjonalna część. Z tego powodu mózg automatycznie przypisuje cechy charakteru temu, co ogląda. Badania przeprowadzone na Uniwersytecie Concordia w Kanadzie dowodzą, że mózg przypisuje kształtom liter cechy charakteru, a typografia stanowi graficzny ekwiwalent modulacji ludzkiego głosu. Znane firmy doskonale wiedzą, że kroje pisma stają się wizualnym reprezentantem osobowości ich marek, odzwierciedlając ton, akcent, rytm i tym samym wpływając na nastrój. Sugerują, czego klient może się spodziewać, a to z kolei przekłada się na uczucia wobec marki i proces decyzyjny dotyczący jej produktów czy usług. Warto pamiętać, że źle dobrany font powoduje dysonans poznawczy, a prawdziwa sztuka polega na wywołaniu korzystnych skojarzeń. Przykładowo — w branży urody tłusta typografia spowoduje zgrzyt w naszej podświadomości. Sprzedaż znacznie mogą podbić szczupłe, dekoracyjne i wysokie litery.

Trudny rynek fontów

Jak więc będąc osoba projektująca fonty pokazać powszechnemu użytkownikowi, że odpowiednio dobrany krój pisma ma sens, a sam font cyfrowy to produkt premium? Jak udowodnić, że to efekt często czasochłonnej i ciężkiej pracy? To pytanie zadaje sobie niejeden miłośnik krojów pisma czy początkujący type designer.

Zerknijmy np. na branżę gier komputerowych. Można spotkać niezależne zespoły działające w tzw. sektorze Indie Games, które próbują wydać grę. Jednym się udaje to po wielu latach, a innym nigdy. Nie inaczej jest z globalnym środowiskiem typozajawkowiczów, literników, fonciarzy. Projektanci fontów cyfrowych stoją w opozycji do monopolu firm korporacyjnych, które mają dużą część wpływów w sektorze typograficznym na świecie, mimo, że projektowanie fontów nie wydaje się być ich głównym celem.

W takim wypadku na rynku pojawiają się niezależni projektanci krojów pisma, którzy nie chcą działać według schematów projektowych czy biznesowych, które dyktuje im korporacja. Tacy twórcy nierzadko zrzeszają się w kolektywy, studia projektowe czy wytwórnie krojów pisma (type foundires). Określają siebie jako Independent Studio lub Independent Type Foundry. Cały ten zjawiskowy oddolny ruch małych biznesów skupionych na projektowaniu i dystrybucji krojów pisma, stojących w opozycji do dużych podmiotów, zaczyna być nazywany Independent Type.

Trzeba jednak wystrzegać się uogólniania, które może wyróżnić projekty młodszych i niezależnych twórców kosztem projektów pochodzących od twórców bardziej doświadczonych. Wiele projektów fontów zasługuje na uznanie i wyróżnienie, niezależne od aspektu formalnego. Liczy się podejście jakościowe. Lubisz pracę z niezależnymi twórcami, z mnóstwem swoich własnych pomysłów? Załóż własny konkurs graficzny!

Wsparcie projektantów fontów

Globalna konkurencja jest ogromna. Warto wziąć to pod uwagę, rozważając skorzystanie z fontów np. z nielegalnych źródeł. Warto wspierać biznesy oparte na krojach, bo są to w większości pojedynczy projektanci lub niewiele większe grupy projektowe. Im też nie jest łatwo utrzymać się na rynku. Nawet jeśli odbiorca nabywa darmowy krój legalnie, używając go, zarabia, projektant również powinien zarabiać – bo stworzenie utworu wymaga talentu, ciężkiej pracy i specjalistycznej wiedzy technicznej.

Chcesz wiedzieć więcej? Sięgnij po książkę autorki tego poradnika – publikację Independent Type! Wersja cyfrowa jest dostępna bezpłatnie na https://book.hellotype.pl/

 Książka Independent Type. Niezależne projektowanie krojów pisma w Polsce.

Słowniczek pojęć

W przypadku liter projektanci graficzni stosują zwykle podział na cztery specjalizacje: kaligrafię, liternictwo, kroje pisma i typografię. Możemy mówić również o dwóch rodzajach medium, czyli metalowych czcionkach ruchomych lub cyfrowych krojach pisma zwanych fontami. Określenia te pokrywają się częściowo i w związku z tym często są mylone lub stosowane zamiennie. Zajrzyjcie do naszego słowniczka, który przybliży te pojęcia.

Typografia – umiejętność układania (składania) tekstu. W najszerszym ujęciu jest dziedziną koncentrującą się na kształtowaniu struktur i aranżacji języka w jego wizualnym wymiarze. Zajmuje się doborem pisma, jego użyciem i zaleceniami dotyczącymi składu tekstu.

Krój pisma (ang. typeface) – zaprojektowany, spójny wzór liter pisma tworzący gotowy alfabet umożliwiający składanie liter w dłuższy tekst. Obecnie najczęściej są to kroje pisma realizowane cyfrowo.

Kaligrafia – sztuka ręcznego pisania, pięknym i dobrze ukształtowanym pismem, w różnych stylach. Wymaga ręki wyrobionej poprzez wielogodzinną praktykę i dyscyplinę. W kaligrafii chodzi przede wszystkim o pisanie liter bez odrywania narzędzia od papieru – jednym pociągnięciem stawia się jedną kreskę.

Liternictwo (ang. hand-lettering) – ręczne rysowanie liter z osobna występujących w konkretnym dziele (nie mylić z pisaniem liter). Pozwala na eksperymentowanie z ich formą graficzną, stylem, dekoracyjnością czy funkcją.

Czcionka (ang. font) w języku polskim odnosi się najczęściej do ołowianych słupków (klocków) z pojedynczą literą lub znakiem o określonym kroju i stopniu (wielkości) pisma. Termin jest synonimem zecerskich metalowych czcionek ruchomych.

Font w świecie cyfrowych pism drukarskich oznacza zestaw liter i znaków danej odmiany (rodziny) pisma lub cyfrową postać, w jakiej ten zestaw zapisano.

Zobacz nasze usługi: projektowanie folderów reklamowych, projekty reklam, projekty graficzne opakowań, projektowanie etykiet, projektowanie logo, nazwa dla firmy, projektowanie wizytówek

1. Rastrowe i wektorowe formaty plików graficznych
2. Logo w krzywych i wektorach
3. Jak zaprojektować logo i logotyp
4. Podstawy projektowania graficznego
5. Co to jest infografika?
6. Formaty ulotek reklamowych
7. Kiedy odświeżyć logo?
8. Standardowe wymiary wizytówki
9. Co zawiera etykieta produktu?
10. Od czego zależy cena projektu ulotki?
11. Co powinna zawierać dobra wizytówka?
12. Jak przygotować wizytówkę do druku?
13. Co powinna zawierać ulotka?
14. Jak zrobić folder reklamowy?
15. Jak zrobić plakat?