CMYK, RGB, Pantone, co to jest? Jaka jest różnica?

Jak powstaje kolor?

W świecie grafiki istnieją dwie podstawowe przestrzenie barwne: CMYK i RGB. Pierwsza paleta jest stosowana przy projektach do druku, natomiast druga głównie do prac prezentowanych na nośnikach cyfrowych, jednak czasami mogą to być również projekty przygotowane do druku, które należy poddać zmianom, ale o tym później. Ponadto istnieje jeszcze Pantone, który jest uzupełnieniem standardowych barw poprzednich dwóch palet o całkiem niestandardowe kolory.

RGB, CMYK, Pantone, brzmi trochę przerażająco, tajemniczo, ale spokojnie sprawdź, co kryje się za tymi skrótami. Zacznijmy od początku i dowiedzmy się co to za akronimy oraz jak powstają?

Czym jest RGB?

Model tej przestrzeni barwnej można porównać do właściwości widzenia ludzkiego oka, gdzie postrzeganie różnych kolorów bierze się z mieszania trzech wiązek światła - czerwonej, zielonej i niebieskiej. Wszystkie trzy barwy sumują się do bieli. RGB to dość popularny skrót oznaczający model kolorów, który powstał jako składowa liter barw wchodzących w skład palety w języku angielskim:

R - Czerwony (ang. red)

G - Zielony (ang. green)

B - Niebieski (ang. blue)

Red, Green, Blue - składowe RGB, czyli kolor czerwony, zielony i niebieski.

Gama RGB to barwy odtwarzane za pomocą światła (telewizorów, smartfonów i innych urządzeń z wyświetlaczami). Kolory pochodzące z tego modelu stosowane są zazwyczaj do grafik, stron internetowych i logotypów, które nie będą nigdy drukowane. Użytkowanie tego typu barw jest wygodne w kwestiach zapisu, ponieważ projekty stworzone na bazie tego modelu są mniej pamięciożerne i oddają wierniejszy kolor.

Mieszając wiązki światła można uzyskać szeroką gamę barwną (większą niż w CMYK). Mieszanie barw uzyskuje się poprzez dodawanie światła (synteza addytywna). Wartości kolorów określa się w skali od 0-255, gdzie 0 to czerń, a najwyższe wartości oznaczają biel - 255.

Pracując w tej palecie barw musimy mieć na uwadze to, że na różnych urządzeniach każda ze składowych RGB może mieć inny odcień, bierze się to z tego, że różne wyświetlacze mogą posiadać inny zakres.

Co to jest CMYK?

CMYK to paleta barw, która jest używana w procesach drukarskich. Za każdym razem mieszane są ze sobą poszczególne cztery kolory, których rezultatem jest ciemniejsza barwa. Zupełnie odwrotnie niż w przypadku poprzedniego modelu. W przypadku modelu CMYK dodawane są kolejne warstwy, które zwiększają pochłanianie światła. Podobnie jak w RGB nazwa CMYK powstała od angielskich nazw wchodzących w model kolorów:

C - cyjan (ang. cyan) - bledszy odcień niebieskiego

M - magenta (ang. magenta) - czerwony z domieszką niebieskiego

Y - żółty (ang. yellow) - trochę bledszy od nasyconej żółci

K - czarny (ang. black lub key colour) - niezbyt głęboka czerń (wyjątkowo użyto tutaj ostatniej litery wyrazu ponieważ „B” jest skrótem od „blue” w przestrzeni barwnej RGB.)

Cyan, Magenta, Yelow, Key colour - kolory wchodzące w skład CMYK

Przykładowe połączenia barw w CMYK:

Przykładowe oznaczenia kolorów w CMYK

Uwaga! Należy tu zaznaczyć, że farby w powyższych kolorach nie są jednoznacznie określone, dlatego możemy spotkać się różnymi odcieniami u różnych producentów. Powinno się to brać pod uwagę projektując dla firm z innych części świata niż Polska.

Co warto wiedzieć o RGB i CMYK?

• RGB to model addytywny (ang. add - dodawać) oznacza to, że w celu uzyskania pożądanego koloru dodajemy do siebie poszczególne składowe, aż otrzymamy białe światło.
• CMYK to model subtraktywny (ang. substract - odejmować), który działa odwrotnie do poprzednika i kolory w tym modelu powstają poprzez odejmowanie składowych od światła białego. Zaś zastosowanie maksymalnych wartości każdej składowej pozwala otrzymać kolor czarny.

Porównanie mieszania barw w addytywnym RGB i subtraktywnym CMYK:

Kombinacje barw w RGB i CMYK, źródło: drukowalnia.pl

Mieszanie barw CMYK

Różne odcienie kolorów w CMYK uzyskuje się poprzez nakładanie na siebie warstw podstawowych barw, co umożliwia utworzenie wielu opcji kolorystycznych. Każdej powłoce barwnej odpowiada nasycenie w skali od 0 do 100%, w efekcie czego kolor wynikowy może mieć od 0 do 400% zabarwienia. Połączenie ze sobą składowych kolorów tego modelu pozwala na osiągniecie tysięcy różnych kolorów. Uważa się tę metodę za najpopularniejszą i najbardziej opłacalną technikę drukowania dużej ilości materiałów.

Warto tutaj wspomnieć o kolorze czarnym który teoretycznie mógłby być uzyskany przy nałożeniu na siebie trzech podstawowych barw C+M+Y, jednak w efekcie uzyskalibyśmy ciemny, brudny szaro-brązowy. Dodanie koloru czarnego znacząco ułatwia pracę, ponieważ nałożenie trzech warstw farby jest nie tylko nieekonomiczne ale też taki druk dłużej schnie, a schnąca farba może odbić się na kolejnym drukowanym arkuszu, powodowałoby to więc znaczące opóźnienia w produkcji.

Ważne! Dużą wadą tego rozwiązania jest sytuacja w której kolory mogą się od siebie różnić w zależności od drukarni.

RGB, a CMYK i sprawa wydruku

Kolory RGB wykorzystują piksele do tworzenia kolorów, w związku z czym przygotowane projekty są całkowicie cyfrowe. Ponadto warto podkreślić, że barwy uzyskiwane są za pomocą światła NIE pigmentów, w związku z tym otrzymujesz bardziej nasycone kolory.

RGB może zostać przekonwertowane na CMYK, w przypadku gdy zdecydujesz się wydrukować cyfrowe treści na papier. Jedyne czego potrzebujesz w takiej sytuacji to oprogramowanie. Tutaj doskonale sprawdzi się pakiet Adobe: Photoshop, InDesign czy Ilustrator lub inne darmowe oprogramowanie do konwersji online, które pozwoli Ci przeprowadzić ten proces.

Niestety nigdy nie jesteś w stanie jednoznacznie stwierdzić, jak kolor z modelu RGB, który widzisz na swoim monitorze będzie wyglądał po wydruku. Zawsze podczas zamiany kolorów z RGB na CMYK zachodzi pewna zmiana. Identyczne odwzorowanie barw jest niemożliwe, ponieważ urządzenia opierające się na modelu RGB wykorzystują zupełnie inne zasady niż te działające na CMYKu. Niektóre kolory poddane są znaczącym zmianom w trakcie przekształcania ich do modelu CMYK. Barwy te nazywane są kolorami spoza gamy barw CMYK. Wszystko za sprawą fizycznej natury światła odbitego, a światła emitowanego przez monitor, które są zupełnie różne.

RGB i CMYK - różnice barwne, źródło: swiatobrazu.pl

Pamiętaj o zamianie plików z RGB na CMYK, w przypadku drukowania cyfrowych treści na papier, ponieważ jeśli o tym zapomnisz zamiana będzie automatyczna, czyli niekontrolowana. Efektem tego może być znacząca różnica w kolorach, a co za tym idzie Twoje lub co gorsza Twojego klienta niezadowolenia z wykonanej pracy. Zaleca się przygotowywanie projektów w palecie CMYK, co oszczędza rozczarowań, nieprzyjemnych sytuacji oraz poprawek.

Standardowy druk offsetowy jest wykonywany z użyciem kolorów CMYK. Ponadto warto zaznaczyć, że przygotowując projekt do druku offsetowego należy uruchomić opcję nadruku. Pozwala to zobaczyć, jaki efekt w druku przyniesie nam przykładowo nadawanie obiektowi konkretnych cech jak np: knockout.

Nafarbienie

Nafarbienie wiąże się z ilością farby, która trafia na drukowany obszar papieru. Zbyt duże nafarbienie jest bardzo niekorzystne i może wiązać się z nieprzyjemnymi niespodziankami. Papier o niskiej gramaturze może się marszczyć, farba zbyt wolno wysychać, co będzie skutkowało sklejaniem się arkuszy lub widocznymi smugami. Warto pamiętać, że podłoża mają różne limity nafarbienia. Mówiąc prościej - papier gazetowy przyjmie zdecydowanie mniej farby niż materiał banerowy. Po przekroczeniu limitu farba może bardzo długo schnąć, łuszczyć się i odpadać po wyschnięciu.

Pantone, a raczej PANTONE MATCHING SYSTEM (PMS)

Oprócz drukowania w modelu barwnym CMYK, możesz również spotkać się z pojęciem Pantone, a dokładniej PANTONE MATCHING SYSTEM (skrót PMS) to system identyfikacji kolorów opracowany przez firmę z USA Pantone inc. Podstawowa skala opracowana przez markę zakłada 1761 kolorów (a jest ich jeszcze więcej). Barwy powstają poprzez zmieszanie 18 pigmentów (w tym białego i czarnego), stąd ich odwzorowanie na skalach RGB i CMYK nie jest do końca oczywiste. Są to dodatkowe kolory, które bardzo często firmy wykorzystują np. w projektach logo.

W przeciwieństwie do CMYK, Pantone używa zunifikowanego systemu kolorów. Każdy kolor z palety barw Pantone jest oznaczony specjalnym numerem identyfikacyjnym np. 2561 i nazwą np. Illuminating. Dzięki temu ten sam kolor będzie taki sam w dowolnej drukarni na całym świecie, co jest niezwykle przydatne przy bardzo specyficznych barwach. Korzystanie z palety Pantone eliminuje wszystkie wątpliwości związane z unifikacją koloru, pomaga zachować spójny wizerunek marki i wyklucza możliwości pomyłki. Ponadto paleta Pantone ma zdecydowanie większy wybór kolorów, w tym jaskrawe barwy, które są niemożliwe do uzyskania w modelu CMYK. Jednak z powodu określonej palety kolorów, opcje są nieco bardziej ograniczone niż przy CMYK. Ponadto stosowanie dodatkowych kolorów w projektach zwiększa koszt wydruku.

Ciekawostka - kolor roku od Pantone!

Od ponad 20 lat Pantone przyznaje nagrodę koloru roku. W 2021 roku królują jasnożółty i neutralny szary (17-5104 TCX Ultimate Gray i 13-0647 TCX Illuminating).

Nagroda za kolor roku 2021 od Pantone

CMYK, czy Pantone? Co jest lepsze?

To zależy od tego, co dla ciebie znaczy lepsze. Proces PMS pozwala zachować spójne kolory bez względu na to, gdzie i co drukujesz, wszystko dzięki odpowiednim oznaczeniom, o których pisałam Ci wyżej. Jeśli użyjesz koloru Pantone do zaprojektowania logo, będzie ono wyglądać tak samo, jeśli wydrukujesz je na wizytówce lub olbrzymim banerze. Jednak należy pamiętać, że kolory Pantone nie dają się łatwo mieszać, więc jeśli drukujesz podstawową grafikę CMYK będzie lepszym rozwiązaniem, żeby uzyskać pożądany kolor.

Czy metoda drukowania ma coś wspólnego z wyborem CMYK lub Pantone?

Tylko w odniesieniu do druku cyfrowego. Kolory Pantone nie mogą być drukowane cyfrowo ze względu na ograniczenia związane z drukarkami cyfrowymi. Jednakże, jeśli chodzi o druk offsetowy, masz możliwość używania zarówno CMYKa, jak i Pantone.

Kiedy używać CMYK lub PMS?

To zależy od tego, co chcesz wydrukować i dlaczego, ale większość drukarni używa kombinacji atramentów Pantone i CMYK. Czasami jest to nazywane drukowaniem w trybie spot-color lub pięciokolorowym. Gdy drukujesz w ten sposób, wykorzystujesz mieszankę czterech standardowych kolorów CMYK i dodatkowo możesz dodać jeden lub dwa kolory Pantone, aby uzyskać wymarzony kolor.

O czym pamiętać przy wyborze?

Próbne wydruki!

Jeśli chcesz się upewnić, że kolor w druku będzie maksymalnie zbliżony do Twoich oczekiwań pamiętaj, aby na etapie projektowania korzystać ze wzorników Pantone i/lub CMYK i wykonaj próbny wydruk projektu.

Barwa, a technika

Barwy uzyskane w druku cyfrowym mogą być w niektórych przypadkach bardziej wyraziste, nasycone, niż w druku offsetowym.

Podłoże ma znaczenie!

Kolory otrzymane po wydruku zależą w dużej mierze od rodzaju stosowanego surowca w druku. Inny wygląd i kolor projektu będzie widoczny na kartonach i papierach ozdobnych, gładkich, powlekanych i niepowlekanych, czy kolorowych. Na każdym z tych materiałów wynik może się różnić kolorystycznie.

Nigdy nie lekceważ potęgi koloru w marketingu!

Barwy odgrywają kluczową rolę w budowaniu wizerunku marki, przede wszystkim umożliwiają budowanie osobistej więzi z klientem. Starannie dobieraj kolory, tak aby pasowały do struktury Twojego projektu. Rozpoznanie różnic między rodzajami atramentów jest ważną częścią projektowania.

Podsumowanie

Proces przygotowania pliku do druku składa się z wielu etapów. Bardzo ważną rolę w tym ciągu odgrywa przestrzeń barwna, która jak zapewne zauważyłeś rządzi się swoimi prawami. Jednak teraz przygotowanie wysokiej jakości projektu i odwzorowanie jego widoku z monitora Twojego komputera na papier nie sprawi Ci kłopotów, jeśli znasz podstawowe zasady druku. Możesz być spokojny, o to że wydrukowany projekt będzie odzwierciedleniem jego wersji cyfrowej.